ชนเผ่ากะเหรี่ยง หรือที่เขาเรียกตัวเองว่า ปกาเกอะญอ ในเขตอุทยานแห่งชาติดอยอินทนนท์ มีอยู่หลายหมู่บ้าน ตั้งแต่หมู่บ้านเล็กๆไปจนถึงหมู่บ้านขนาดใหญ่ 30-40 หลังคาเรือน บางหมู่บ้านการสัญจรไปมาค่อนข้างลำบาก ไม่มีทางรถยนต์เข้าถึง นับถือศาสนาพุทธและคริสต์ พุทธหรือผีเป็นแบบเดียวกัน คือยังคงประเพณีที่เป็นมาดั้งเดิมแบบในอดีต พิธีกรรมการเลี้ยงผี จะเลี้ยงก็ต่อเมื่อคนในครอบครัวมีอาการเจ็บป่วยไม่สบาย จะเป็นไก่เป็นหมูขึ้นอยู่กับขวัญของแต่ละคน โดยมีหมอผีประกอบพิธีกรรมและรักษาโรค
การปกครองในหมู่บ้านกะเหรี่ยงจะมี 3 ฝ่าย คือ หัวหน้าหมู่บ้าน หมอผี และกลุ่มผู้อาวุโส
หัวหน้าหรือผู้นำหมู่บ้านจะเรียกว่า ฮีโข่ ซึ่งมีการสืบทอดสายเลือดมาทางบิดา สำหรับหมอผีจะมีหน้าที่ประกอบพิธีกรรมและรักษาโรค ส่วนกลุ่มผู้อาวุโสจะเป็นผู้ที่รักษากฎ จารีตประเพณี ตัดสินคดีความและเป็นที่ปรึกษาให้กับหัวหน้าหมู่บ้าน
ประเพณีและวัฒนธรรมในเผ่า ประเพณีปีใหม่ ประเพณีขึ้นบ้านใหม่ ประเพณีเกี้ยวสาว ประเพณีแต่งงาน และประเพณีงานศพ
สำหรับเรื่องคู่ครองของกะเหรี่ยง จะยึดหลักการครองเรือนแบบผัวเดียวเมียเดียว โดยตามประเพณีจะห้ามไม่ให้หญิงชายถูกเนื้อต้องตัวกันก่อนที่จะแต่งงาน เพราะถือเรื่องความบริสุทธิ์ทาง
เพศเป็นสิ่งสำคัญ หากมีการฝ่าฝืนจะถูกลงโทษโดยการปรับไหม หรือถ้ามีชู้ผิดลูกผิดเมียคนอื่นจะมีโทษถึงขั้นไล่ออกไปจาหมู่บ้านทันที สำหรับหญิงกะเหรี่ยงที่แต่งงานแล้วหรือยังไม่ได้แต่งงาน เราจะสังเกตได้จากการแต่งกาย ถ้าหญิงที่ยังไม่ได้แต่งงานจะสวมชุดขาวทรงกระสอบสีขาวล้วน ส่วนหญิงที่แต่งงานแล้วจะสวมชุด 2 ท่อน คือ นุ่งผ้าซิ่นและใส่เสื้อครึ่งท่อน จึงแยกแยะได้อย่างชัดเจน ระหว่างหญิงโสดกับหญิงที่แต่งการแล้วกะเหรี่ยงยังชีพด้วยการทำไร่ทำนา มีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย อาหารจากป่า ในแต่ฤดูกาลโดยเฉพาะช่วงหน้าฝนอาหารการกินจะอุดมสมบูรณ์มาก มีเห็ด หน่อไม้ และผักนานานชนิดที่หาได้จากป่า เป็นอาหารที่ปลอดสารพิษด้วยเหตุนี้ชาวกะเหรี่ยงจึงมีผิวสวยใสโดยฉะเพาะผู้หญิง ว่ากันว่าสมัยก่อนมีแค่เกลือก็ดำรงชีพได้แล้วด้วยความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย อัธยาศัยของกะเหรี่ยงจึงเป็นมิตรและอ่อนโยน
ปัจจุบันชาวบ้านมีโครงการพระราชดำริ (โครงการหลวง) เข้าไปส่งเสริมอาชีพให้แก่ชาวบ้าน ได้แก่การเพาะปลูกพืชผักไม้ดอกเมืองหนาว ระดับความเป็นอยู่ของชาวบ้านจึงดีขึ้น เพราะมีรายได้ประจำ ส่วนหมู่บ้านที่อยู่ไกล้แหล่งท่องเที่ยว ก็จะทอผ้าหัตถกรรมประจำเผ่า ขายให้นักท่องเที่ยวที่มาเยี่ยมเยือน บางครอบครัว ในช่วงฤดูกาลหาของป่าส่วนใหญ่จะเป็นช่วงฤดูฝน ชาวบ้านก็หาของป่าขายแก่นักท่องเที่ยว และคนพื้นเมือง พิธีกรรม
สนใจที่จะเรียนรู้ศึกษาวัฒนะธรรมของชนเผ่าติดต่อได้ที่ : 087-9767532 : limkan@gmail.com : greethai@hotmail.com
